In Thailand is Saengduen ‘Lek’ Chailert dé persoon die zich al dertig jaar inzet om het welzijn en de leefomstandigheden van de in gevangenschap levende werkolifanten te verbeteren. Ze heeft meer dan honderd olifanten gered uit het toerisme en de illegale houtkapindustrie, die zijn opgevangen in Elephant Nature Park. Ook in het buurland Laos zet Lek zich, met behulp van een toegewijd team, al jaren in voor de bescherming van de olifanten aldaar. In 2018 heeft Lek de olifantenopvang Elephant Sanctuary Laos opgezet. De opvang in Laos is het eerste duurzame beschermingsproject voor olifanten in Laos en wordt gerund door de projectmanager Rainer Frieden en zijn team. Er leven drie vrouwtjes en een gewonde bul in de opvang. De olifanten werden tot aan hun redding gebruikt in de houtkapindustrie. De opvang had graag meer olifanten opgevangen. Het helpen van olifanten gaat niet zonder de hulp van mensen. Helaas is het een moeizaam en langdurig proces om zelfs een doodzieke olifant te redden.

Ruim drie maanden geleden werd de opvang in Laos gevraagd om hulp te verlenen aan een zieke olifant. De zieke olifant verbleef in een typisch traditioneel kamp, waar ritjes en circusshows aan de orde van de dag zijn. Het team van de opvang ging naar de betreffende locatie. De dierenarts nam bloed af voor onderzoek en men verleende acute medische zorg. De resultaten van het bloedonderzoek toonden aan dat de gezondheidsproblemen, waaronder nierfalen, het gevolg waren van een chronisch gebrek aan voeding, water en bewegingsvrijheid. Een chronisch gebrek aan basisvoorzieningen, zoals voedsel, water en goede verzorging, is het meest voorkomende probleem bij werkolifanten. Hun eigenaren zien de dieren ‘slechts’ als werktuigen. De olifanten worden wreed en respectloos behandeld, vaak tot aan hun dood.

Het veterinaire team heeft geprobeerd om de eigenaar ervan te overtuigen dat de zieke olifant dringend goede verzorging nodig had, omdat ze anders binnen enkele maanden zou komen te overlijden. Men hoopte de olifant te kunnen redden en heeft daar alle mogelijke moeite voor gedaan. Ondanks alle verwoede inspanningen van het team was de eigenaar onvermurwbaar. Hij wilde het doodzieke dier niet naar de opvang laten gaan.

Begin januari kreeg de opvang een telefoontje van de betreffende eigenaar dat de zieke olifant weer was gevallen. Opnieuw werd er om medische hulp gevraagd. De eigenaar kon de dierenarts niet vertellen wanneer ze precies was gevallen. Op zaterdag hadden ze haar vastgebonden en op zondag werkt er niemand. Dat betekende dat de olifant minimaal twee dagen hulpeloos op de grond in de brandende zon had gelegen. Helaas kwam de hulp te laat en heeft de zieke olifant het niet gered. Als de eigenaar het zieke dier drie maanden eerder naar de opvang had laten gaan, zou ze zeker nog hebben geleefd. Het was voor het team van de opvang erg schokkend om te zien hoe de onverschillige eigenaar en zijn medewerkers de olifant zelfs na haar dood op respectloze wijze hebben geëxploiteerd. Ze hebben het vlees van haar lichaam gebruikt voor consumptie.

Om het welzijn van olifanten te verbeteren voert men een langdurige moeizame strijd tegen cultuur, traditie, de aanhoudende (inter-)nationale vraag naar producten van tropisch hardhout en de toeristenindustrie. De coronapandemie heeft daar helaas geen verandering in gebracht. Het is voor veel olifantenbezitters veel lucratiever om hun olifanten onder wrede omstandigheden tot aan hun dood te exploiteren, dan om de dieren onder natuurlijke omstandigheden in een beschermingsproject te laten leven.

Vroeger stond Laos bekend als het land van miljoenen olifanten. Tegenwoordig zijn er nog minder dan 250 wilde olifanten over en hun aantal daalt gestaag. Naar schatting leven er in gevangenschap ongeveer 350 olifanten. Als het gedrag van mensen ten opzichte van deze bijzondere dieren in de nabije toekomst niet verandert, is het een kwestie van tijd voordat er helemaal geen olifanten meer in Laos voorkomen. Betere wetgeving, strengere handhaving en goede voorlichting vanuit de overheid zijn noodzakelijk om olifanten in Laos, en ook in Thailand, beter te beschermen, maar daar ontbreekt het aan.