Grootschalig olieproject bedreigt Kavango

ReconAfrica, een Canadees bedrijf dat op zoek is naar olie en gas in Namibië en Botswana, is op 11 januari van dit jaar gestart met proefboringen in Namibië, op 250 kilometer stroomopwaarts van het wereldberoemde UNESCO-werelderfgoed Okavango-delta. Het doel van het bedrijf is om in de komende 25 jaar honderden putten te boren. ReconAfrica denkt dat dit gebied het potentieel heeft om circa 120 miljard vaten olie te kunnen produceren. Het bedrijf heeft een vergunning gekregen voor boringen in een gebied van 13.200 vierkante kilometer, waarvan ongeveer 70 procent zich in Namibië bevindt. In het boorgebied, dat een totale oppervlakte van 34.000 vierkante kilometer beslaat, wonen 200.000 mensen die afhankelijk zijn van landbouw, visserij en toerisme, leven talloze bedreigde wilde diersoorten én bevinden zich belangrijke migratieroutes voor de grootste nog resterende populatie savanne-olifanten ter wereld. De 130.000 bedreigde savanneolifanten in Botswana, dat is tevens de grootste overgebleven populatie van Afrika, migreren al vele generaties door dit uitgestrekte natuurgebied, waar ze afhankelijk zijn van het water dat vanuit het noorden en westen naar de Okavango-delta stroomt. Voor de boringen zijn enorme hoeveelheden water nodig, wat schaars is in de regio. Het vergunningsgebied van ReconAfrica grenst voor 270 mijl aan de Okavango-rivier, waarvan de hele Okavango-delta volledig afhankelijk is. Er zijn nauwelijks andere waterbronnen in dit gebied beschikbaar tijdens het droge seizoen. De boorgebieden van ReconAfrica overlappen bovendien ook het grootste natuurreservaat van het continent, het Kavango-Zambezi Transfrontier Conservation Area (KAZA). Dit is een overschrijdend natuurgebied in Angola, Botswana, Namibië, Zambia en Zimbabwe, en zes lokaal beheerde natuurreservaten in Namibië. Een dergelijke industrialisatie zou onvermijdelijk leiden tot een fragmentatie van dat gebied, met onomkeerbare verstrekkende gevolgen voor de flora en fauna. Een netwerk van booreilanden, pijpleidingen en wegen komt in een ecologisch kwetsbare regio, waar Afrika’s grootste overgebleven populatie savanneolifanten en talrijke andere bedreigde diersoorten leven, het onderhouden en aanpakken van migratiecorridors van olifanten is essentieel voor de veiligheid van zowel de dieren als die van de dorpelingen. Toch is hier helemaal niets mee gedaan. Critici zeggen daarom dat men totaal geen rekening heeft gehouden met de impact van het boorproject op de populatie olifanten in de regio.

De dreiging van olie- en gasboringen die bovendien aardschokken in het gebied kunnen veroorzaken, met verstrekkende gevolgen voor een van de meest diverse ecosystemen ter wereld is verbijsterend, vertelde Willem Odendaal vorig jaar aan National Geographic. Odendaal is de voormalige coördinator van land-, milieu- en ontwikkelingsprojecten bij het centrum voor juridische bijstand in Namibië. De wegen, pijpleidingen en constructies die bij de olie- en gaswinning komen, hebben negatieve gevolgen voor essentiële leefgebieden van dieren, migratieroutes en de biodiversiteit. Centraal staat hierbij de impact op de watervoorziening in de regio.

ReconAfrica loost al sinds januari van dit jaar illegaal afvalwater en bedreigd hiermee direct de watervoorziening en de natuur met vervuiling, aldus de Namibische minister van Landbouw, water en landhervorming, de instantie die verantwoordelijk is voor de vereiste vergunningen. De minister deelde in een schriftelijke verklaring mee dat ReconAfrica nog geen goedgekeurde vergunningen heeft om water te winnen voor gebruik bij haar booractiviteiten of voor het lozen van het afvalwater. Dit suggereert dat het bedrijf in strijd handelt met de voorschriften van de Namibische overheid. In de milieubeoordeling van 2019 verklaarde ReconAfrica dat het alle benodigde vergunningen zou hebben voordat de werkzaamheden zouden starten. Een woordvoerder van het bedrijf schreef onlangs in een e-mail dat het bedrijf intussen verschillende vereiste vergunningen heeft verkregen voor de lopende werkzaamheden en zal blijven voldoen aan alle vereiste vergunningen. Het bedrijf is van plan om binnenkort seismisch onderzoek te doen naar schokgolven als gevolg van de boringen in het gebied. Het gebrek aan werkgelegenheid in de regio is een van de belangrijkste argumenten van ReconAfrica voor het omvangrijke project.

Voordat National Geographic in oktober 2020 begon te rapporteren over de risico’s en gevaren die boringen met zich mee kunnen brengen voor water en wilde dieren en de natuur, was de lokale bevolking nauwelijks op de hoogte van de plannen van ReconAfrica. Hoewel sommige lokale traditionele leiders zeiden dat ze waren geïnformeerd, werd deze informatie vaak niet doorgegeven aan andere gemeenschapsleiders of aan veel Kavango-gemeenschappen. De ondoorzichtigheid van ReconAfrica is de grootste zorg voor lokale gemeenschappen. De Namibische wet vereist dat bedrijven ervoor zorgdragen dat de lokale bevolking op de hoogte dient te zijn van het voorgestelde project en de kans krijgt om hun bezorgdheid te uiten. De krantenberichten van ReconAfrica werden gepubliceerd in het Engels, maar de meeste Namibiërs lezen of spreken geen Engels. Het gebrek aan infrastructuur in Namibië en de coronapandemie, vooral in de gebieden die onder de exploratievergunning van ReconAfrica vallen, vormden ook een belemmering voor het informeren van inheemse en plattelandsgemeenschappen. ReconAfrica was niet bereikbaar voor vragen en/of commentaar over mededelingen en heeft diverse openbare bijeenkomsten en vergaderingen geannuleerd. Wel verklaarde het bedrijf dat men actief zal bijdragen in een samenwerking met alle geïnteresseerde partijen. Het is aannemelijk dat het bedrijf opzettelijk misleidend is omdat ReconAfrica een belang van 90 procent heeft in de ontwikkeling van Kavango, terwijl de Namibische regering slechts 10 procent in handen heeft.

Max Muyemburuko, voorzitter van het natuurreservaat Muduva Nyangana, dat in het boorgebied van ReconAfrica ligt, vreest dat het gebied binnen afzienbare tijd zal gaan lijken op de sterk vervuilde Niger-delta in Nigeria, waar olieboringen sinds de jaren negentig een omvangrijke ecologische en sociale ramp veroorzaken voor dier, milieu en mens. Men vreest dat de Kavango eenzelfde lot tegemoet gaat, een zorgwekkend toekomstbeeld.