Southern Tanzania Elephant Program (STEP)

Over dit project

De steeds zwaarder bewapende stropers zijn inmiddels niet meer het enige gevaar voor het voortbestaan van de olifanten. Het desastreuze verlies van hun leefgebied zorgt ook voor een buitengewoon alarmerende situatie. In de meeste Afrikaanse landen groeit de bevolking gestaag, zo ook in Tanzania. Overal worden dorpsgemeenschappen gesticht en steeds vaker kiest de plattelandsbevolking voor locaties direct rondom de beschermde natuurgebieden. De belangrijkste reden voor deze opmars is de vruchtbare grond. Rondtrekkende olifanten komen ongewild in conflict met boeren, die niet lijken te beseffen dat de mensen hier de indringers zijn en níet de olifanten! De olifanten leven al eeuwenlang in deze oeroude bossen en hun leefgebied wordt hen nu in een razendsnel tempo ontnomen. Zuid-Tanzania is een van de belangrijkste olifantenbolwerken van Oost-Afrika. Goed nieuws is dat de overheid van Tanzania het als een nationale prioriteit beschouwt om mensen en dieren vreedzaam naast elkaar te laten leven. De regering erkent dat een duurzame natuurbescherming in alle opzichten cruciaal is, zowel voor de instandhouding van de olifantenpopulatie als voor de algehele ontwikkeling van het land.

Het team van Southern Tanzania Elephant Program (STEP) zet zich met heel veel toewijding in om de olifanten in de natuurgebieden Ruaha-Rungwa, Udzungwa en Selous in Tanzania zo goed mogelijk te beschermen. De ecosystemen Ruaha-Rungwa en Udzungwa-Nyerere-Selous zijn van cruciaal belang voor het behoud van de Afrikaanse savanneolifanten. Door de verwoestende impact van de ivoorstroperij leven in deze twee bijzondere ecosystemen tezamen nog slechts 30.000 olifanten; een fractie van de populatie die hier tien jaar geleden leefde.

STEP wil deze olifanten een veilige toekomst bieden en probeert dat te realiseren door in te spelen op de twee belangrijkste behoeften op het gebied van natuurbehoud. Ten eerste: het beveiligen van de olifantenfamilies in hun natuurlijke leefgebied. Hiervoor wordt intensief samengewerkt met wetshandhavers en rangers. De beschermingscapaciteit wordt steeds verder uitgebreid en de meest essentiële middelen worden door STEP ter beschikking gesteld om het herstel van de olifantenpopulaties en hun leefgebied op langere termijn te kunnen waarborgen. Ten tweede: het werken aan een vreedzaam samenleven van mensen en olifanten.

STEP zet zich in voor de bescherming van de olifantenpopulatie. Er worden regelmatig luchtpatrouilles gehouden om de verspreiding en bewegingen van olifanten per seizoen en in relatie tot stropersgebeurtenissen te onderzoeken. Er zijn langdurige, toegewijde inspanningen tegen stropers nodig, evenals essentiële inlichtingen om het netwerk van stropers en ivoorhandelaren te bestrijden.

Oplossingen om het samen leven van mens en olifant mogelijk te maken

Boerderijen en nieuwe nederzettingen grenzen steeds vaker aan beschermde natuurgebieden en het in cultuur brengen van het land vormt een ernstige bedreiging voor het voortbestaan van de olifanten. De verspreiding van mensen en olifanten is evenredig. Sommige kuddes geven de voorkeur aan afgelegen gebieden die ver verwijderd zijn van menselijke nederzettingen. Andere kuddes lopen hun eeuwenoude migratieroutes, die vaak gelegen zijn bij dorpen, wat resulteert in conflicten. STEP probeert op allerlei manieren het bewustzijn van de lokale bevolking te vergroten. Omdat steeds meer mensen er zelf voor kiezen om dichtbij het leefgebied van de olifanten te gaan wonen, zijn ze ook zelf verantwoordelijk voor de impact die hun aanwezigheid veroorzaakt.

Om mensen en olifanten op lange termijn te laten samenleven, is het essentieel om effectieve manieren te vinden om de impact van olifanten op het leven en het levensonderhoud van mensen te verminderen, en andersom. STEP zet zich in om met oplossingen te komen voor deze problemen. Allereerst wordt het gedrag van de olifanten onderzocht. Er worden bushcamera’s geplaatst in bomen langs akkers, zodat in de gaten gehouden kan worden welke akkers de olifanten het meest aantrekken.

STEP werkt samen met boerenfamilies en gemeenschappen om een oplossing te vinden voor dit gigantische probleem. De boeren krijgen hulp bij het aanbrengen van beschermende voorzieningen voor hun gewassen en ze krijgen advies over de wijze waarop hun inkomsten kunnen diversifiëren. Als de inkomsten niet alleen uit de landbouw worden gehaald, maar ook uit andere werkzaamheden, ontstaat er risicospreiding en kunnen financiële tegenvallers beter worden opgevangen.

Er zijn verschillende methodes die STEP gebruikt om de conflicten tussen mensen en olifanten te verminderen. De bijenkorfhekken, de omheiningen met vieze geurflessen en de stroboscooplampen die een schrikreactie oproepen bij olifanten wanneer die te dicht bij akkers komen, hebben allemaal hun nut bewezen en dragen essentieel bij aan het oplossen van de problemen tussen de bevolking en de rondtrekkende olifanten.

Educatieve projecten, om meer kennis te geven

Naast wetenschappelijke onderzoeken heeft STEP een aantal educatieve projecten ontwikkeld, waarin gewerkt wordt aan een vreedzame samenleving van de lokale bevolking en de olifanten. Het is belangrijk dat de bevolking zich bewust wordt van de urgentie van natuurbehoud. In de dorpen die grenzen aan de parken worden documentaires in Swahili vertoond. De dorpsgemeenschappen worden uitgebreid voorgelicht over olifantengedrag, olifantenbiologie, olifantenecologie en het grote belang van wildcorridors. Tevens wordt de bevolking geïnstrueerd hoe te handelen bij een ontmoeting met wilde olifanten. Hierbij wordt aangedrongen op vreedzame en vooral geweldloze oplossingen.

STEP faciliteert een onderwijsprogramma voor basis- en middelbare scholen. Het leerplan omvat drie modules en is op 12 scholen geïntroduceerd. Dankzij dit programma leren leerlingen over de ecologie, biologie en het natuurlijke gedrag van de olifanten. De jongeren krijgen een beter inzicht in de interacties tussen olifanten en mensen en zij leren hoe men vreedzaam met de olifanten kan samenleven. De leerlingen die door dit programma worden bereikt, wonen allemaal in gebieden met veel olifantenactiviteit. Zij worden gezien als de toekomstige olifantenambassadeurs, die hun nieuw verworven kennis hopelijk gaan delen met familieleden en andere leden van de gemeenschap. Naast het onderwijsprogramma organiseert STEP ook sportevenementen. De wedstrijden gaan gepaard met educatieve activiteiten via openbare bijeenkomsten, trainingen op scholen, filmvertoningen en de verspreiding van boeken en pamfletten over mensen en olifanten. Door mee te doen aan een evenement kan een team een geldbedrag winnen of krijgen de goed gepresteerde deelnemers een leuk prijsje als beloning.

Het betrekken van de lokale bevolking

Het oplossen van conflicten tussen mensen en olifanten vraagt om veel deskundigheid en improvisatietalent. De bescherming van de olifanten is in alle opzichten essentieel voor de veiligheid op lange termijn en de instandhouding van álle kwetsbare ecosystemen. Grote bedreigingen zoals ivoorstroperij en bushmeat-stroperij kunnen alleen krachtig aangepakt worden als de lokale bevolking bereid is om mee te werken. En dit geldt ook voor het onderscheppen van illegale houtkap en andere verstoringen in de bush. Speciaal opgeleide rangers patrouilleren dag en nacht rondom de akkers en boerderijen om de olifanten te behoeden voor confrontaties met boze boeren en de goodwill van de bevolking niet te verspelen. Door het levensonderhoud van de dorpsgemeenschappen te verbeteren, wordt een positievere houding ten opzichte van de olifanten bevorderd. Een van de manieren om dit te verwezenlijken is het diversifiëren van de inkomsten van de bevolking.

Door deel te nemen aan de regeling Village Savings and Loans Associations (VSLA) krijgen dorpelingen toegang tot een lening wanneer ze financieel in de problemen zitten. In 2021 namen 300 boeren deel aan deze VSLA-regeling, waardoor hun levensomstandigheden aanzienlijk verbeterden. Met de leningen kunnen dorpelingen kleine winkels openen, waardoor de geldcirculatie in de dorpen toeneemt en de cashflow van de huishoudens groeit. Het VSLA-model creëert in feite zelfbeheerde en zelfgekapitaliseerde spaargroepen, die het spaargeld van leden gebruiken om aan elkaar leningen te verstrekken. VSLA’s bieden zelfbeheerde spaar-, verzekerings- en kredietdiensten in vooral stedelijke sloppenwijken en afgelegen plattelandsgebieden. Sinds veel gedupeerde boeren hier gebruik van zijn gaan maken, is de frustratie over verstoorde oogsten afgenomen.

Wil jij STEP steunen? Scroll dan verder
Wil jij weten wat wij voor STEP hebben kunnen realiseren? Scroll dan helemaal naar beneden

Wil jij STEP steunen? Meld je hieronder aan als Askari

STEP is onmisbaar geworden als het aankomt op de bescherming van in het wild levende olifanten. Om al de projecten te kunnen financieren, heeft STEP financiële steun nodig, die Vrienden van de Olifant biedt. Door Askari te worden, steun je STEP in hun strijd, die feitelijk ook onze strijd is. Askari betekent ‘beschermer’ in het Swahili.

De bijdrage bedraagt € 6,50 per maand. Als Askari ontvang je:

• een certificaat
• 4x per jaar de Nieuwsbrief met informatie over STEP
• 4x per jaar digitaal ons tijdschrift ‘de Olifant’
• 15% korting op bijna alles in de webwinkel